دستورالعمل و ضوابط فنی بهداشتی واحدهای پرورش و نگهداری شتر مرغ
در این مطلب به بیان دستورالعمل و ضوابط فنی بهداشتی واحدهای پرورش و نگهداری شتر مرغ می پردازیم . پرورش و نگهداری شتر مرغ از حساسیت و اهمیت خاصی بر خوردار است تاکنون 14 نوع بیماری مشترک با طیور، 7 نوع بیماری مشترک با گوسفند و گاو، یک نوع بیماری مشترک با اسب و 12 نوع بیماری مشترک با انسان در شترمرغ شناسایی شده است .
با توجه به اینکه پرنده ار مقاومت بیشتری نسبت به این بیماریها برخوردار می باشد غالباً به عنوان مخزن یا ناقل بیماری های مختلف مطرح می باشد ، بنابراین میبایستی در رعایت دقیق ضوابط بهداشتی ، استقرار اماکن ( در مناطق کم تراکم دام و طیور) و همچنین مراعات مسائل قرنطینه ای تمهیدات ویژه ای اندیشید.
هدف
هدف از تدوین، تعیین شرایط و ضوابط تأسیس و بهره برداری واحد های پرورش و نگهداری شترمرغ موضوع این دستورالمعل می باشد.
دامنه کاربرد
این دستورالعمل در مورد کلیه واحد های پرورش و نگهداری شترمرغ ( جوجه کشی ، پرواری و مولد ) و همچنین به صورت توأم و یا زنجیره ای نیز می باشد.
الف – ظوابط فنی بهداشتی واحد های پرورش شتر مرغ مولد و پرواری
( تاسیس و بهره برداری )
سیستم پرورش شتر مرغ در کشور به صورت بسته ( محصور شده ) بوده و پرورش شتر مرغ تنها در شرایط صنعتی امکان پذیر و در شرایط روستایی ممنوع است.
1- ظرفیت :
حداقل ظرفیت واحد پرورش مادر (مولد) 25 قطعه و برای واحد پرورش پرواری 100 قطعه در نظر گرفته میشود.
2- زمین و موقعیت
1-2- محل احداث واحد پرورش شتر مرغ از نظر سابقه وجود بیماریهای دام و طیور و تراکم اجرام بیماریزا ، در منطقه پرمخاطره نباشد.
2-2- محل احداث باید دارای قابلیت تامین آب کافی ، بهداشتی و سالم باشد.
3-2- محل احداث باید دور از محل استقرار انواع پرندگان آبزی و مهاجر باشد.
4-2- محل احداث براساس اطلاعات سازمان هواشناسی و اطلاعات محلی در معرض طوفان و باد های شدید و دائمی نباشد.
5-2- محل احداث نباید در مسیلهای شناخته شده باشد و همچنین در مسیر قنات و چشمه های تامین آب شرب قرار نگیرد.
6-2- زمین محل احداث واحد پرورش شتر مرغ می بایستی در مناطقی در نظر گرفته شود که از نظر زیست جوندگان ( انواع موش ) عاری یا از نظز میزان جمعیت بسیار محدود باشند .
شتر مرغ پرنده ای است که ذاتاً نیاز به فضای بیشتری نسبت به سایر پرندگان دارد و دویدن در محوطه سلامت پرنده را تضمین میکند لذا بایستی مساحت محوطه نگهداری به صورتی محاسبه گردد که حداقل مسافت لازم جهت دویدن و پریدن بر اساس جدول زیر در نظر گرفته شود.
جدول فضای لازم برای پرورش یک قطعه شتر مرغ
نوع |
مسقف |
گردشگاه |
مولد |
3 ماهگی تا پایان دوره |
6 متر مربع |
160 متر مربع |
پرواری و مولد |
از تولد تا 30 روزگی |
5/0 متر مربع |
2 متر مربع |
30 روزگی تا 3 ماهگی |
1 متر مربع |
10 متر مربع |
پرواری |
3 ماهگی تا پایان پروار |
2 متر مربع |
20 متر مربع |
تبصره 1: در نگهداری گله مادر بهمراه گله پرواری فضای لازم از سه ماهگی تا پایان پروار دوسوم تولید سالانه توسط پرندگان محاسبه میگردد. |
تبصره 2: حداقل عرض و طول گردشگاه به ترتیب 8 متر و 60 متردر نظر گرفته می شود. |
تبصره 3: حداکثر تعداد نگهداری شتر مرغ در پن های 30 روزگی تا 3 ماهگی بین 30 تا 50 قطعه می باشد. |
تبصره 4: حداکثر تعداد نگهداری شتر مرغ در پن های 3 تا 14 ماهگی ( پایان پروار ) بین 30 تا 50 قطعه میباشد. |
تبصره 5: در گله های مادر به همراه گله پرواری فضای لازم از تولد تا سه ماهگی یک سوم ظرفیت پرواربندی محاسبه می گردد.
واحد پرواری : به واحدی اطلاق میگردد که جوجه یک روزه تا مرحله کشتار در آن نگهداری می شود.
واحد مولد ( مادر ) : به واحدی که در آن شتر مرغ های بالغ جهت تولید تخم نطفه دار نگهداری می گردند گفته می شود.
شتر مرغ مولد : به شتر مرغی اطلاق میگردد که به سن بلوغ رسیده و قادر به تولید مثل باشد.
شتر مرغ پرواری : به شتر مرغی اطلاق میگردد که تا پایان دوره پروار ( حد اکثر چهارده ماه ) نگهداری و سپس جهت کشتار به کشتارگاه منتقل میگردد.
واحد پرورش زنجیره ای : به واحدی اطلاق میگردد که در آن دامدار کلیه مراحل تولید از تهیه و تبدیل مواد خام اولیه خوراک، پرورش جوجه تا عرضه محصول به بازار مصرف را در مجموعه واحد خود انجام دهد.
|
میزان مساحت زمین بر حسب نحوه بهره برداری و ظرفیت واحد متغیر بوده و به نحوی تعیین میگردد که علاوه بر مساحت مندرج در جدول فوق، فواصل بین تاسیسات وابسته به واحد مطابق ضوابط مندرج در این دستور العمل رعایت شود.
3- نقشه و جایگاه :
با توجه به نوع سیستم مدیریتی بایستی مکانهای مورد نظر در نقشه دیده شده و جایگاه آن در نقشه با توجه به رعایت ظوابط بهداشتی به گونه ای در نظر گرفته شود که موجبات انتقال آلودگی از محلی به محل دیگر فراهم نگردد.
یاد آوری : نقشه های ارائه شده توسط متقاضی باید قبل از هر اقدامی به تائید دامپزشکی برسد.
نقشه و جایگاه باید توسط متقاضی به نحوی ارایه گردد که علاوه بر تامین میزان فضاهای لازم شامل تاسیسات اصلی و جنبی با مشخصات ذیل باشد:
الف – تاسیسات اصلی :
1- محل نگهداری تا یک ماهگی ( مهد جوجه ) :
به محلی اطلاق می گردد که جوجه ها پس از تولد به آنجا منتقل و بمدت حداقل 30 روز در این محل نگهداری شده تا پس از جذب کیسه زرده و واکسیناسیون به محل جایگاه جوجه انتقال یابند.
یاد آوری : بمنظور کنترل دما و رطوبت ، نصب دما سنج و رطوبت سنج در ارتفاع مناسب به تعداد کافی ضروریست.
2- جایگاه نگهداری جوجه ( یک تا سه ماهه )
به محلی اطلاق می شود که جوجه از یک ماهگی تا سه ماهگی در آن نگهداری می شود و باید کلیه ضوابط بهداشتی منجمله میزان رطوبت، نور، دما، تصفیه هوا،پاک سازی ظروف آبخوری و دانخوری و . در آن رعایت گردد که شامل:
1-2- جایگاه مسقف :
1-1-2- محیط این جایگاه باید به گونه ای طراحی گردد که کاملاً بهداشتی و قابل شستشو و ضد عفونی کردن و مطابق نیاز فیزیولوژیک حیوان باشد بنحویکه موجب پیشگیری از انتقال عفونتها و هر گونه آلودگی و صدمات وارده به شتر مرغ گردد.
2-1-2- این جایگاه بایستی براحتی قابل تردد و به صورتی طراحی شود که دارای نور کافی، آفتابگیر و فاقد کوران باشد.
3-1-2- دارای برخی از پوشش ها جهت ایجاد محافظت در برابر آب و هوای سرد و شرایط مخاطره آمیز دیگر باشد.
4-1-2- بستر باید همواره خشک و غیره لغزنده باشد و تعبیه یک محل شنی جهت حمام شن پرندگان در آن توصیه می گردد.
یاد آوری2 : جهت رشد متعادل جوجه ها ایجاد فضا و تجهیزات مناسب برای جلوگیری از سرد شدن بیش از حد محیط بخصوص در سنین اولیه بسیار ضروری است.
یاد اوری 2 : پوشش محوطه نباید حاوی قطعات کوچکی مثل سیم، میخ، چوب و پلاستیک باشد زیرا این اشیاء توسط جوجه ها بلعیده شده و سبب انباشتگی میشود
2-2- گردشگاه :
حرکت و دویدن جوجه های شتر مرغ از اهمیت زیادی برخوردار است . تحرک باعث تقویت استخوان ها و رشد ماهیچه ها و انگشتان پا می گردد. ایجاد گردشگاه نه تنها باعث کاهش استرس در جوجه ها می گردد بلکه از دفرمه شدن پا ( که در شتر مرغ بسیار اهمیت دارد ) وسایر اختلالات فیزیولوژیک جلوگیری می نماید.
این جایگاه نیز باید براحتی برای پرنده قابل تردد وبستر آن همواره خشک و غیره لغزنده باشد.
3- جایگاه نگهداری پرندگان با سن بیشتر از سه ماه :
جایگاه مسقف و گردشگاه برای شتر مرغ مولد و پرواری در سنین مختلف بسته به هدف پرورش دارای طراحی متفاوت بوده و شرایط زیر در آن ها باید رعایت گردد :
1-3- جایگاه مسقف :
محیط این جایگاه باید به گونه ای طراحی گردد که کاملاً بهداشتی و قابل شستشو و ضد عفونی کردن و مطابق نیاز فیزیولوژیک حیوان باشد بنحویکه موجب پیشگیری از انتقال عفونتها و هر گونه آلوگی و صدمات وارده به شتر مرغ شود.
2-1-3- این جایگاه بایستی براحتی قابل تردد و به صورتی طراحی شود که دارای نور کافی و آفتابگیر بوده و فاقد کوران باشد.
3-1-3- دارای برخی از پوششها جهت ایجاد محافظت در برابر آب و هوای سرد و شرایط مخاطره آمیز دیگر باشد.
4-1-3- بستر باید همواره خشک و غیره لغزنده باشد و تعبیه یک محل شنی جهت حمام شن پرندگان ر آن توصیه می گردد.
2-3- گردشگاه :
این جایگاه نیز باید براحتی برای پرنده قابل تردد و بستر آن همواره خشک و غیره لغزنده باشد.
4- آبخوری و دانخوری :
طراحی آبخوری ها و دانخوری ها باید به گونه ای باشد که در دسترس پرنده بوده ، به آسانی تمیز شده و قابل شستشو و ضد عفونی کردن و فاقد لبه ها و یا گوشه های تیز باشند تا به پرنده آسیب نرسد و در مسیر دویدن پرنده قرار نگیرند. ارتفاع آبخوری و دانخوری باید متناسب با قد پرنده بوده تا پرنده داخل آنها نرود و قرار دادن سقف مناسب در بالای دانخوریها توصیه میگردد.
5- کارخانه جوجه کشی :
الف- کارخانه جوجه کشی وابسته به مزرعه شتر مرغ مولد باید دارای شرایط زیر باشد :
- ظرفیت آن متناسب با ظرفیت تولیدی واحد باشد.
- سالن نصب ماشین های جوجه کشی باید به نحوی ساخته شود که عوامل محیطی مانند حرارت، رطوبت ، تهویه ونور قابل کنترل باشد.
- محل تحویل گیری تخم شترمرغ ، محل دود دادن ، ستر وهچر و سایر موارد دارای مسیر یکطرفه باشد.
- تمام مکانها و تجهیزات باید قابل شستشو و ضد عفونی باشند.
تبصره 1 : محل جوجه کشی وابسته باید به نحوی انتخاب شود که جهت وزش باید از محل جوجه کشی به سمت محل پرورش باشد.
تبصره 2- واحد های جوجه کشی وابسته موظفند صرفاً تخمهای نطفه دار مزرعه خود را خوابانده وهچ نمایند.
کارخانه جوجه کشی وابسته : به واحدی اطلاق می گردد که دامدار موظف به جوجه کشی تخمهای تولیدی مزرعه خود بوده و اجازه ارائه خدمات به سایر مراکز پرورش شتر مرغ را ندارد.
ب- کارخانه جوجه کشی مستقل ( فاقد شتر مرغ مولد و پرواری ):
کلیه ضوابط مربوط به کارخانه جوجه کشی وابسته برای این واحد ها نیز لازم الاجرا بوده با این تفاوت که رعایت فاصله به مشابه کارخانه جوجه کشی مرغ می باشد.
کارخانه جوجه کشی مستقل : به واحدی اطلاق می گردد که در آن خد
درباره این سایت